Het tijdperk van de retro-reboot

Door: Annemiek Arfman 

Na het doorslaande succes van de Netflix serie Stranger
Things, vol “easter eggs” voor
liefhebbers van kinder- en horrorfilms uit de jaren tachtig, kwam de streamingdienst
eerder deze maand met Everything Sucks. Een High School serie die als feest der
herkenning moest dienen voor wie opgroeide in de jaren negentig. Met alleen
maar evergreens als Tori Amos’ Cornflake Girl, Breakfast at Tiffany’s, Wonderwall en Fire Water Burn van the Bloodhound Gang (om er maar een paar te noemen)
voelt de serie soms als een veredelde jaren negentig alternative playlist op
spotify, met, toegeven, de nodige guilty pleasures als gevolg. En dat is
precies de reden dat Everything Sucks een beetje wringt. De serie speelt zich
namelijk niet af in de jaren negentig, maar in een door een nostalgische bril
bekeken droom-nineties waarin de nerds zegevieren en iedereen wordt
geaccepteerd zoals hij of zij is. Waar de serie op papier lijkt op de
(daadwerkelijk uit de jaren negentig stammende) culthit Freaks and Geeks, met
een vergelijkbare setting en vergelijkbare personages, is

Everything Sucks een stuk braver en
rooskleuriger.

Stranger Things en Everything Sucks zijn nog maar een paar
voorbeelden van de eighties en nineties revivaltrend die overheerst in serieland.
Waar kostuumdrama’s zoals Downton Abbey en Mr Selfridge (begin 21^e
eeuw) en retroseries over de na-oorlogse periode (Call The Midwife, Mad Men of
hun humoristische tegenhangers ‘Allo ‘Allo en Dad’s Army) al jaren een vast
onderdeel uitmaken van het repertoire, wordt het kostuumdrama in de afgelopen
jaren opgerekt naar de jaren zeventig (bijvoorbeeld met hitserie This Is Us), jaren
tachtig (met voorbeelden als GLOW en White Gold) en ondertussen dus ook de
jaren negentig.

Deze nieuwe vorm van historisch geïnspireerde series is één
van de vele voorbeelden van de populariteit van nostalgie, die al geruime tijd
niet meer weg te denken is uit het straatbeeld, op internet, onze tv en onze
algehele belevingswereld. Niet voor niets boekte Donald Trump veel succes met
zijn slogan “make America great again”, waarover the Daily Show een gevatte video maakte.
Net als bij Everything Sucks overheerst hier het
vroeger-was-alles-beter-gevoel. Maar is dit ook de overheersende motivatie om
dergelijke series te kijken? Series als This is Us en Mad Men problematiseren
immers ook het verleden. En hoe zit het dan met alle revivals die de afgelopen
jaren als paddestoelen uit de grond schieten? Van The X-Files tot Fuller House en
van Gilmore Girls tot Twin Peaks, worden allerlei oude series weer uit de oude
doos getrokken. Deze series lijken in het zelfde nostalgische rijtje thuis te
horen als Stranger Things, terwijl ze zich niet in het verleden afspelen.

Toch zijn juist deze remakes zo mogelijk nog regressiever
dan de zogenaamde original scripted series die nu worden gemaakt en zich in het
verleden afspelen. We kennen de personages, hun catchphrases en omgeving en de
manier waarop het verhaal wordt verteld. Vaak zijn we opgegroeid met deze
verhalen en bezitten ze een emotionele waarde. Een reboot van onze gouwe ouwen
is daarmee in staat om ons een beetje terug te transporteren naar een vroegere
(en vaak beleefd als simpele of gelukkige) tijd en geeft ons het genot van
herkenning en een ingeloste verwachting. Streamingdiensten en televisienetworks kunnen
er daarom op rekenen dat we bij een reboot als een soort teletubbies (nog keer
nog keer nog keer) massaal achter onze schermpjes kruipen.

Door de enorme hoeveelheid reboots lijkt het welhaast dat
men in televisieland niet meer in staat is om iets nieuws te maken, maar dit
blijkt juist niet het geval. Volgens Kathleen Loock, die onderzoek
deed naar Amerikaanse TV revivals, zijn dit soort series juist een
succesvolle manier voor networks en streamingdiensten om op te vallen in een
tijd waarin het serie-aanbod ontzettend groot is. Dit soort series profiteren
van brand familiarity en networks kunnen zich richten op een al bestaande en
vaak hardnekkige fanbase met een grote online aanwezigheid. (Loock, 2017) Streamingdiensten
zijn daarbij helemaal in het voordeel. De
populariteit van de oude seizoenen Gilmore Girls onder Netflixabonnee’s droeg bijvoorbeeld bij aan de beslissing een
reboot te maken. Met een groot arsenaal aan oude series, heeft de
streaminggigant een sterke marketingtool in handen bij het terughalen van
series. Voor de klassieke tv-netwerken speelt bovendien een extra financiële
reden mee: zij bezitten de rechten van oude publieksfavorieten en kunnen,
wanneer het lukt de oude cast weer bij elkaar krijgen, voor relatief weinig
geld een serie maken met een gegarandeerde publieksbasis.

Met vooruitzichten op goede kijkcijfers, gratis publiciteit
op social media en relatief lage productiekosten lijkt succes verzekerd voor de
reboot. Toch kleven er volgens Loock risico’s aan het fenomeen. Vanwege de
sterke aanwezigheid van het verleden van de serie, dreigen reboots terecht te
komen in een “nostalgic limbo” waarbij ze zowel de relevantie voor het verleden
als het heden verliezen. Een reboot moet dus herkenbaar en nostalgisch zijn, de
continuïteit mag niet worden verbroken én het moet tegelijkertijd voldoende een
nieuw seizoen zijn en voldoen aan moderne eisen van vorm en tempo. (Loock,
2017). Een reboot die teveel breekt met
het verleden (ook
al zijn de redenen nobel te noemen zoals bij de vrouwelijke cast van de nieuwe
ghostbusters) kan dan ook vaak op kritiek rekenen.

Hoewel ik enorm heb genoten van de Gilmore Girls revival en
ook Everything Sucks heb gebinged, blijf ik hopen dat Netflix in de toekomst risico’s
blijft nemen met series die meer te bieden hebben dan louter nostalgie. Een
ding is zeker: nu het decennium van mijn jeugd is verworden tot een nieuw genre
historische serie, begin ik me ineens aardig oud te voelen!

Gebruikte literatuur

Loock, Kathleen. (2017) ‘American TV Series Revivals: Introduction’, in: Television & New Media.