door: Roel Smeets
The Emoji Movie (2017)
Mijn broertje is 8 en gaat graag met mij en zijn schoonzus naar de bioscoop. Het leek hem een goed idee om De Emoji Film (The Emoji Movie) te gaan zien. Toen ik las over de plot – een in een smartphone levende emoji die in opstand komt – was ik enthousiast: ik hoopte op een dystopisch verhaal waarin onze omgang met moderne technologie kritisch tegen het licht gehouden werd. Op online platforms IMDB en Rotten Tomatoes kreeg de film echter historisch lage beoordelingen, respectievelijk een 10% en een 2.6. Met gemengde gevoelens betrad ik de bioscoopzaal.
De held van De Emoji film is Gene, een zogenaamde ‘mèh’ emoji (zie afbeelding) die niet blijkt te kunnen voldoen aan de verwachtingen van zijn soortgenoten. De hoofdtaak van de emoji’s is namelijk geduldig af te wachten in een hokje totdat ze door de gebruiker van de smartphone waarin ze wonen gekozen worden. Het probleem met Gene is dat hij niet in een hokje past, in figuurlijke zin. Hij is dan wel een ‘mèh’, maar er gaat veel meer in hem om dan enkel een ‘mèh’-gevoel, hij wil uitdrukking kunnen geven aan de eindeloze reeks van emoties die in hem rondzingen. Gene wordt door zijn omgeving aangespoord zich te beperken tot die enkele emotie die hij behoort te uiten, maar in dat keurslijf kan en wil Gene niet gedrukt worden. Met alle gevolgen vandien: chaos, achtervolgingen, ellende. Alles komt gelukkig goed.
De boodschap van de film laat zich concreet samenvatten als: laat je niet reduceren tot iets wat je niet bent, geef uiting aan de diversiteit die in je leeft, floreer, vlieg uit. In de kern een prima verhaal, beetje uitgekauwd, maar soit – ik heb kinderfilms gezien met een meer dubieuze boodschap. Met twee dingen in de film heb ik wel moeite:
1: De stem van Gene, vertolkt door Arjen Lubach. Het schelle stemgeluid van Lubach gaat bij mij door merg en been, ik kan er niet naar luisteren. Ik ken niemand anders die dit ook heeft. Lotgenoten mogen zich melden.
2: De premisse van de film is dat menselijk contact hoofdzakelijk mogelijk is door middel van digitale communicatie. De bezitter van de smartphone waar Gene en de emoji’s in leven probeert contact te leggen met een meisje waar hij verliefd op is. Dat gaat mis omdat de emoji-wereld ontregeld raakt: de smartphone communiceert niet meer zoals dat zou moeten. Uiteindelijk weet de bezitter van de smartphone juist dankzij die emoji’s in contact te komen met het meisje. Nooit komt het in hem op om gewoon op haar af te stappen, zonder dat daar een telefoon aan te pas komt. Is een telefoonscherm werkelijk de enige weg naar verkering? Posthumanistische cyber-depressie.
Mijn broertje vond de film heel erg leuk.
Inside Out (2015)
Personage Joy in Pixar’s Inside Out
Later keken we samen met mijn broertje nog een andere film, thuis op de bank: Binnenstebuiten (Inside Out) uit 2015. De Rotten Tomatoes en IMDB scores zijn een stuk hoger: respectievelijk 98% en een 8.2. Deze keer geen emoji’s, maar emoties. We zitten in het hoofd van een meisje genaamd Riley, we zien hoe de vijf basisemoties (Plezier, Verdriet, Angst, Afkeer, Woede) een bepalende rol spelen in haar innerlijke wereld. Die vijf emoties bepalend de aard van (kern)herinneringen (bijvoorbeeld plezierig of verdrietig) en zijn verantwoordelijk voor de vorming van persoonlijkheid. Plezier heeft duidelijk de broek aan in het commandocentrum van Rileys geest, wat maakt dat ze een vrolijk meisje is. Verdriet wordt steeds genegeerd, mag niets aanraken omdat Plezier niet wil dat Riley verdrietige herinneringen creëert. Na een verhuizing veranderen de omstandigheden, Plezier en Verdriet verdwijnen het uit het hoofdkantoor en verdwalen, en Rileys geest wordt enkel nog bestuurd door Angst, Afkeer en Woede.
In de zoektocht van Plezier en Verdriet terug naar het hoofdkantoor komen deze twee basisemoties dichter bij elkaar. Waar Plezier in het verleden Verdriet steeds geen rol heeft willen laten spelen in het besturen van Rileys geest, ziet Plezier nu in dat niet alle herinneringen uitsluitend plezierig kunnen zijn, maar dat iedere herinnering meerdere kanten heeft. Plezier komt tot het inzicht dat een plezierige herinnering ook verdriet, angst, woede of afkeer kan bevatten. Ieder mens draagt al deze basisemoties in zich, het negeren van Verdriet doet geen recht aan het veelzijdige menselijke gevoelsleven. Om in harmonie te kunnen leven moeten we niet enkel het plezierige willen zien, maar ook de, bijvoorbeeld, verdrietige kant van het verhaal.
De boodschap van Inside Out lijkt een beetje op die van The Emoji Movie: alleen als we recht doen aan de diversiteit van ons gevoelsleven kunnen we gelukkig zijn. Dat biedt een mooi tegenwicht aan (kinder)films waarin verdriet gepresenteerd wordt als iets wat vermeden moet worden en plezier iets wat wat nagestreefd moet worden. Interessant is dat Inside Out aan een andere levensstrategie voorbij gaat: de mogelijkheid om je te bewust te distantiëren van je emoties en gedachten, ze te observeren zonder er een oordeel over te vellen of ze al te bepalend te laten zijn voor je welbevinden. Riley heeft namelijk geen controle over haar eigen geest, ze wordt bestuurd door de emoties. Ik ben benieuwd of Inside Out 2 op die thematiek gaat inspelen. Wat gebeurt er als de puberende, adolescente of volwassen Riley zich niet meer mee laat slepen door haar emoties maar in staat is ze van een afstand te observeren en ze te beteugelen? Mijn advies aan de makers van Inside Out 2 is om Riley naar een boeddhistisch klooster te sturen om zich daar door een Zen-meester te laten trainen in meditatietechnieken. Wat gebeurt er in het hoofdkantoor van een Verlichte Geest? Lijkt me interessant.
Mijn broertje vond ook deze film heel erg leuk.
Culture Weekly 